เจาะคอใส่ท่อหลอดลมดูแลอย่างไรให้เหมาะสมและปลอดภัยที่บ้าน

การเจาะคอใส่ท่อหลอดลมถือเป็นหนึ่งในการรักษาทางการแพทย์ที่เราพบได้บ่อยในผู้ป่วยวิกฤตหรือผู้ป่วยติดเตียง ซึ่งการเจาะนั้นเป็นทั้งแบบชั่วคราวหรือถาวรก็ขึ้นอยู่กับสภาวะของผู้ป่วยรายนั้นๆตามที่แพทย์เห็นสมควร เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถหายใจได้สะดวกมากยิ่งขึ้น

การเจาะคอ

คือการเปิดรูบริเวณด้านหน้าของลำคอ เพื่อสร้างทางติดต่อระหว่างหลอดลมกับผิวหนัง เพื่อให้ผู้ที่มีปัญหาการหายใจสามารถหายใจได้สะดวกมากยิ่งขึ้น โดยที่ไม่ต้องผ่านช่องทางจมูก

สาเหตุที่ต้องเจาะคอ

• มีการหายใจลำบากเนื่องมีเสมหะคั่งค้างที่ไม่สามารถขับออกมาได้
• มีการอุดกั้นทางเดินหายใจ เช่น โรคหลอดลมอุดตัน มะเร็งที่คอ กล่องเสียงทะลุจากอุบัติเหตุ มีก้อนหรือสิ่งแปลกปลอม ในหลอดลมหรือกล่องเสียง เป็นต้น
• ผู้ป่วยไม่มีสติ อาการโคม่า เป็นอัมพาต
• ได้รับการผ่าตัด ศรีษะ คอ หรือมีการบาดเจ็บ คอหรือผนังทรวงอกอย่างรุนแรง

ท่อหลอดลมคอ

คือ ท่อทีใส่เข้าไปในหลอดลมคอภายหลังจากการเจาะคอ โดยใส่ผ่านผิวหนังและกล้ามเนื้อคอ เพื่อเป็นทางผ่านให้อาการผ่านเข้าสู่หลอดลมและปอดโดยไม่ต้องผ่านทางจมูกและส่วนบนของลำคอ และยังเป็นทางให้ผู้ป่วยไอขับเสมหะออกจากหลอดลม หรือดูดเสมหะออกมาได้

ชนิดของท่อหลอดลม

• ชนิดพลาสติก
• ชนิดโลหะ

ส่วนประกอบของท่อหลอดลม

• ท่อชั้นนอก (outer tube)
• ท่อชั้นใน (inter tube)

 

การดูแลท่อหลอดลมคอ

• ทำความสะอาดแผล และผ้าก๊อซอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง หรือเมื่อมีการเปียกแฉะ สกปรก
• ทำความสะอาดท่อหลอดลมชั้นในวันละ 2 ครั้ง หรือมากกว่าขึ้นอยู่กับความเหนียว มาก ของเสมหะ
• ควรใช้ผ้าพันคอคลุมปิดรูของท่อหลอดลมคอ เพื่อป้องกันสิ่งแปลกปลอมหรือฝุ่นละอองเข้าหลอดลม

การทำความสะอาดท่อหลอดลมคอชั้นใน

• หมุนล็อคท่อหลอดลมคอ แล้วถอดท่อหลอดลมคอใช้ในออก
• ใช้แปรงหรือผ้าดันเสมหะออกจากท่อให้หมด
• ใช้แปรงหรือผ้าชุบน้ำยาล้างจานหรือสบู่ถูทั้งภายนอกและในท่อ
• ในกรณี ท่อโลหะ ล้างน้ำให้สะอาด ต้มน้ำเดือดนาน 30 นาที แล้วล้างออกด้วยน้ำสะอาด
• ในกรณี ท่อพลาสติก ล้างแล้วแช่ในน้ำยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซต์ 30 นาที แล้วล้างออกด้วยน้ำสะอาด
• ก่อนนำกลับไปใส่สลัดท่อให้แห้งสนิท ไม่มีหยดน้ำขังค้างอยู่ภายในท่อ

วิธีการทำความสะอาดแผลท่อหลอดลมคอ

• จัดท่าให้ผู้ป่วยอยู่ในท่านอนหงาย หนุนต้นคอด้วยผ้าหรือหมอนเล็กน้อย เพื่อให้คอแอ่นขึ้นเล็กน้อย
• ใช้กรรไกรตัดพลาสเตอร์ที่ติดบนก๊อซออก แล้วดึงผ้าก๊อซที่รองใต้ท่อหลอดลมคอออก
• ล้างมือให้สะอาดและเช็ดมือให้แห้ง
• ใช้ปากคีบสำลีชุบน้ำเกลือหรือแอลกอฮอล์หมาดๆเช็ดผิวหนังรอบๆท่อหลอดลมคอ
• ใช้ไม้พันสำลีชุบน้ำเกลือ เช็ดใต้ท่อหลอดลมคอทั้งด้านบนและด้านล่างให้สะอาด
• สอดผ้าก๊อซตัดรูปตัว Y รองใต้ท่อหลอดลม
• แล้วปิดพลาสเตอร์บริเวณชายผ้าก๊อซด้านล่างให้สนิท

หมายเหตุ : อุปกรณ์ที่ใช้แล้ว ได้แก่ กรรไกร ปากคีบ ให้ล้างและต้มน้ำฆ่าเชื้อทันทีในน้ำเดือนนาน 30 นาที ส่วนสิ่งของสกปรกใส่ถุงพลาสติกและปิดปากถุงให้แน่นก่อนทิ้ง

ข้อควรระวังสำหรับผู้ที่ใส่ท่อหลอดลมคอ

• การเปลี่ยนเชือกผูกเองควรทำอย่างระมัดระวัง อย่าให้ท่อชั้นนอกหลุด หากไม่แน่ใจควรไปเปลี่ยนกับโรงพยาบาลหรือผู้เชี่ยวชาญ
• ระวังในการจัดท่าสำหรับผู้ป่วยติดเตียง เพื่อไม่ให้กระทบต่อท่อหลอดลม
• ถ้าหลอดลมคอชั้นในหลุดหรือหายให้มาพบแพทย์
• ระวังน้ำเข้าท่อหลอดลม โดย ระวังในการอาบน้ำ สระผม ไม่สาดน้ำ เช็ดทำความสะอาด

หากมีอาการเหล่านี้ควรไปพบแพทย์

• ท่อหลอดลมหลุด ท่อชั้นในหายหรืใส่เข้าไม่ได้
• หอบเหนื่อย หายใจลำบาก
• มีการติดเชื้อที่แผลเจาะคอ เช่น ปวด บวม แดง มีหนอง
• มีเลือดออกจากท่อหลอดลม หรือ รอบๆท่อมีการติดเชื้อในปอด หรือหลอดลม

การเจาะคออาจทำให้ตัวขอผู้ป่วยมีความกังวล สูญเสียความมั่นใจ ความรู้สึกไม่ดีต่อภาพลักษณ์ของตนเองและมีการจำกัดด้านการสื่อสาร อีกทั้งยังส่งผลต่อความกังวลในการดูแลผู้ป่วยแต่หากเรามีการเตรียมความพร้อมหรือมีแนวทางในการปฏิบัติก็สามารถเป็นแนวทางในการลดความเครียดได้อีกด้วยและในส่วนไหนที่ยังไม่เข้าใจก็สามารถปรึกษากับโรงพยาบาลใกล้บ้านหรือแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อขอคำปรึกษา