เพราะที่นอนคือที่ที่ผู้ป่วยติดเตียงจะต้องใช้เวลาส่วนใหญ่ด้วย และด้วยสภาวะของผู้ป่วยติดเตียงที่อาจจะไม่สามารถเคลื่อนไหวได้ หรือเคลื่อนไหวได้ไม่มาก ทำให้ผู้ป่วยติดเตียงมีความเสี่ยงในการเกิดแผลกดทับได้มาก หากไม่ได้นอนบนที่นอนที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยติดเตียง และไม่ได้รับการดูแลที่ถูกต้องสำหรับผู้ป่วยติดเตียง ไม่ว่าจะเป็นการพลิกตัว นวดตัว หรือการทำกายภาพ กายบริหารสำหรับผู้ป่วยติดเตียงอย่างง่ายๆ หรือแม้แต่เรื่องการรักษาความสะอาดให้กับผู้ป่วย และอาหารการกินของผู้ป่วย ก็อาจทำให้เกิดแผลกดทับในผู้ป่วยติดเตียงได้
สถานการณ์ที่มีผู้ป่วยติดเตียง หรือผู้ป่วยที่มีภาวะพึ่งพิง ถือเป็นสถานการณ์ที่เราอาจไม่คาดคิดและไม่อยากให้เกิดขึ้น แต่หากเกิดขึ้นแล้ว เราในฐานะผู้ดูแลจำเป็นต้องเตรียมพร้อม ทั้งเตรียมความพร้อมในเรื่องการดูแลร่างกายและจิตใจของผู้ป่วย และการเตรียมสถานที่ อุปกรณ์การดูแลที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยติดเตียง ซึ่งหนึ่งในอุปกรณ์ที่สำคัญเป็นอันดับต้นๆของการดูแลผู้ป่วยติดเตียงคือที่นอนที่เหมาะสม
ถึงแม้ว่าผู้ป่วยอาจจะคุ้นเคยกับที่นอนหลังเดิม แต่ด้วยสภาวะสุขภาพที่อาจจะไม่เอิ้ออำนวยให้ผู้ป่วยสามารถพลิกตัวได้เอง หรือสามารถพลิกตัวได้แต่ด้วยความลำบาก จึงทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถที่จะพลิกตัวยามที่รู้สึกเมื่อย เจ็บ ไม่สบายตัว จากแรงกดทับที่มากเกินแรงดันที่เส้นเลือดฝอยจะไหลผ่านได้ ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของการเกิดแผลกดทับ ดังนั้นที่นอนที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยติดเตียงจึงถือได้ว่าเป็นหนึ่งในอุปกรณ์หลักที่ผู้ดูแลมักจะมองหา
ประเภทของที่นอนป้องกันแผลกดทับหลักๆ แบ่งออกเป็น 3 แบบด้วยกันดังนี้
- เตียงลม หรือที่นอนลม แบ่งเป็นสองประเภทที่นิยมใช้กัน
- ที่นอนลมแบบลอนขวาง: สามารถลดแรงกดทับได้ดีกว่า ลดโอกาสที่แผลจะสัมผัสกับผิวเตียงเป็นเวลานานๆ โดยใช้พลังงานปั๊มลมไฟฟ้าในการทำให้เตียงขยับตามช่วงเวลา
- ที่นอนลมแบบรังผึ้ง: ที่นอนลมแบบรังผึ้ง มีลักษณะเหมือนบับเบิ้ล สามารถยุบสลับกันไปบนเตียง
ถึงแม้ว่าที่นอนลมจะถูกออกแบบมาเพื่อช่วยลดแรงกดทับ และป้องกันการเกิดแผลกดทับ แต่ที่นอนลมสามารถช่วยไม่ให้เกิดแผลกดทับได้จริงหรือ และด้วยวิธีการทำงานของที่นอนลมที่ต้องใช้ไฟฟ้าในการทำให้ลอนพองสลับกับยุบ ทำให้มีความเสี่ยงในกรณีไฟดับ และยังรบกวนการพักผ่อนของผู้ป่วยด้วยการยุบ พองของที่นอน นอกจากนั้นเตียงลมยังไม่ค่อยเหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีน้ำหนักตัวค่อนข้างมาก
- ที่นอนโฟม มีทั้งแบบแผ่นเรียบและแบบกมีรอยตัดสลับกันเป็นลอนคลื่น รองรับน้ำหนักได้มาก มีคุณสมบัติกระจายแรงกดทับ เหมาะกับผู้ป่วยที่ยังรู้สึกตัว และยังเคลื่อนไหวได้ สามารถใช้ได้กับผู้ป่วยทั่วไป จนถึงผู้ป่วยที่เกิดแผลกดทับในระยะเริ่มเต้น
- ที่นอนยางพารา ด้วยเนื้อยางพาราเป็นเนื้อที่มีความนุ่มแน่น พร้อมทั้งมีรูระบายอากาศทั่วทั้งแผ่น นอกจากจะไม่แข็งจนทำให้เกิดแรงกดทับที่มากเกินไปแล้ว ยังช่วยระบายความร้อน และยืดหยุ่นรองรับน้ำหนักของผู้ป่วยได้ดีที่สุด ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกสบายตลอดทั้งวัน ที่นอนยางพาราเหมาะอย่างยิ่งสำหรับผู้ที่มีน้ำหนักตัวมาก ช่วยลดการกดทับของน้ำหนักตัว อันเป็นสาเหตุของการปวดเมื่อยตามส่วนต่างๆของร่างกาย โดยเฉพาะไหล่ หลัง สะโพก ทำให้นอนหลับสบาย หลับสนิท ตลอดการพักผ่อน ประการสำคัญเวลาที่คนสูงอายุนั่งหรือนอนลงไป จะทำให้เกิดแรงต้านจากชิ้นโฟมยางพารา จึงเสมือนเป็นการนวดตัว ทำให้รู้สึกผ่อนคลายจากอาการปวดเมื่อย เนื่องจากที่นอนทั่วไปจะทำให้เกิดแรงกดที่นุ่มยวบ จึงทำให้รู้สึกปวดเมื่อยเวลาใช้งาน ซึ่งทีนอนยางพาราเหมาะสำหรับกลุ่มผู้สูงอายุที่ป่วยนอนติดเตียง และผ่าตัดกระดูกสันหลังจากการที่กระดูกทับเส้นประสาท ซึ่งทำให้รู้สึกปวดเมื่อยหลัง หรือผู้ป่วยที่มีการบาดเจ็บเกี่ยวกับไขสันหลังต้องอยู่ในท่าที่ไม่เคลื่อนไหว ตลอดจนวัยทำงานที่รักสุขภาพ
อย่างไรก็ตามนอกเหนือจากที่นอนที่เหมาะสมกับผู้ป่วยติดเตียงแล้ว ผู้ดูแลยังจำเป็นต้องค่อยสังเกตุอาการและสภาพแวดล้อมของผู้ป่วยติดเตียง และคอยพลิกตัวผู้ป่วยติดเตียง ชวนผุ้ป่วยติดเตียงทำกายบริหารเบาๆ เพื่อให้กล้ามเนื้อและเลือดของผู้ป่วยไหลเวียดดีขึ้น ซึ่งจะช่วยส่งผลให้สุขภาพโดยรวมดีขึ้น
ที่นอนยางพาราที่ป้องกันแผลกดทับ |
ที่นอนโฟม |
ที่นอนลมแบบลอน | ที่นอนลมแบบรังผึ้ง | |
วิธีการ | กระจายแรงกดทับ | กระจายแรงกดทับ | สลับความดัน | สลับความดัน |
ความปลอดภัย | สูง
ไม่ต้องใช้ไฟฟ้า |
สูง
ไม่ต้องใช้ไฟฟ้า |
กลาง-สูง
ต้องมีใบแจ้งรายละเอียดการนำเข้าจาก อย. |
กลาง-สูง
ต้องมีใบแจ้งรายละเอียดการนำเข้าจาก อย. |
ความสบายในการนอน | มาก
ที่นอนไม่ขยับ |
มาก
ที่นอนไม่ขยับ |
ปานกลาง
สลับตัวของลอน |
กลาง-น้อย
สลับตัวของปุ่ม |
รับน้ำหนัก | 200 กิโลกรัม | 80-200 กิโลกรัม ขึ้นอยู่กับรุ่น | 80 กิโลกรัม | 80 กิโลกรัม |
ความเหมาะสมกับระดับแผล | เหมาะสมกับทุกระดับความรุนแรงของแผลกดทับ | เหมาะสมกับผู้ป่วยที่ยังไม่มีแผล หรือแผลระดับ 1-2 | เหมาะสมกับผู้ป่วยที่ยังไม่มีแผล หรือแผลระดับ 1-2 | เหมาะสมกับผู้ป่วยที่ยังไม่มีแผล หรือแผลระดับ 1-2 |
ข้อจำกัด | ไม่ทนต่อรังสี UV | อาจเป็นแหล่งสะสมของฝุ่นละออง ไรฝุ่น แบคทีเรีย เชื้อราและเชื้อโรคต่างๆ | เนื่องจากต้องใช้ไฟฟ้า อาจเกิดปัญหาหากไฟดับ | เนื่องจากต้องใช้ไฟฟ้า อาจเกิดปัญหาหากไฟดับ |
ความสะอาด
ปลอดจากเชื้อโรค |
มีส่วนผสมของซิงค์ ออกไซด์ สามารถป้องกันแบคทีเรีย และเชื้อรา กำจัดกลิ่นไม่พึงประสงค์ได้ | อาจเป็นแหล่งสะสมของฝุ่นละออง ไรฝุ่น แบคทีเรีย เชื้อราและเชื้อโรคต่างๆ | ฝุ่นและเชื้อโรคสามารถรวมตัวอยู่ที่ลอนได้ง่าย | ฝุ่นและเชื้อโรคสามารถรวมตัวอยู่ที่ลอนได้ง่าย |
การดูแลรักษา | ง่าย
ผ้าคลุมถอดล้างได้ |
ง่าย
ผ้าคลุมถอดล้างได้ |
ปานกลาง
ถอดเปลี่ยนลอนได้ |
ยาก
ซ่อมโดยการปะ |
อายุการใช้งาน | กระจายแรงภายในโครงสร้างโมเลกุลพอลิเมอร์ยางพารา เป็นธรรมชาติและไม่ต้องใช้ไฟฟ้า ทำให้ ไม่ต้องซ่อมบำรุง และทำให้มีอายุการใช้งานมากกว่า 10 ปี | กระจายแรงกดทับด้วยการตัดแบ่งเนื้อโฟม จึงไม่ต้องใช้ไฟฟ้า = ไม่ต้องซ่อมบำรุง ทำให้อายุการใช้งานอยู่ที่ 4-8 ปี | กระจายแรงกดทับด้วยการสลับลอนที่นอนด้วยไฟฟ้า จึงต้องเปิดปั๊มลมให้ทำงานต่อเนื่อง 24ชม. และมีความเสี่ยงที่ลอนที่นอนจะรั่วบ่อย ทำให้อายุการใช้งานของที่นอนลมอยู่ที่ 1-2 ปี | กระจายแรงกดทับด้วยการสลับลอนที่นอนด้วยไฟฟ้า จึงต้องเปิดปั๊มลมให้ทำงานต่อเนื่อง 24ชม. และมีความเสี่ยงที่ลอนที่นอนจะรั่วบ่อย ทำให้อายุการใช้งานของที่นอนลมอยู่ที่ 1-2 ปี |