การนวดเพื่อช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด

การนวด นอกจากจะเป็นกระบวนการดูแลสุขภาพสำหรับผู้ป่วยติดเตียงอย่างหนึ่งแล้ว ยังช่วยส่งเสริมสุขภาพให้กับบุคคลทั่วไปได้ดีด้วย โดยอาศัยการสัมผัสอย่างมีหลักการ การนวดที่ถูกสุขลักษณะจะทำให้เกิดการไหลเวียนของเลือดลมดีขึ้น  ช่วยคลายกล้ามเนื้อที่ตึงล้า  รักษาอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย คลายเครียด เคล็ดขัดยอก ช่วยให้สุขภาพ กระปรี้กระเปร่า จิตใจผ่อนคลาย

ระบบการไหลเวียนโลหิตคือการส่งออกซิเจนและสารอาหารเข้าสู่ร่างกาย เมื่อเลือดไหลเวียนไปยังส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายก็จะลดการไหลเวียนโลหิตที่ไม่ดีได้  และมันก็เป็นเรื่องธรรมดามากที่เรามักมีปัญหากับการไหลเวียนเลือดบริเวณแขนและขา  ซึ่งเป็นสาเหตุของการเกิดโรคอ้วน โรคเบาหวาน โรคหัวใจและปัญหาการแข็งตัวของเลือด  อาการที่เกิดการไหลเวียนโลหิตไม่ดี จะทำให้รู้สึกชา ปวดแขนขาและปวดกล้ามเนื้อ ยิ่งโดยเฉพาะในกรณีผู้ป่วยติดเตียง ที่ไม่ค่อยได้เคลื่อนไหวร่างกาย การไหลเวียนของเลือดบริเวณแขนและขา อาจจะมีปัญหาได้มากกว่าบุคคลทั่วไป ผู้ป่วยติดเตียงจึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องหมั่นทำกายบริหารสำหรับผู้ป่วยติดเตียงเพื่อกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด และเพื่อเป็นการออกกำลังกายกล้ามเนื้อ เพื่อให้กล้ามเนื้อแข็งแรง ควบคู่ไปกับการพลิกตัวผู้ป่วยทุกๆ 2 ชั่วโมง เพื่อป้องกันแผลกดทับ เพราะหากหลอดเลือดฝอยที่ไปเลี้ยงเนื้อเยื่อต่างๆในร่างกายโดนกดทับด้วยแรงกดทับมากกว่า 60 มิลลิเมตรปรอท หรือเท่ากับ 2 เท่าของแรงดันเส้นเลือดฝอย ก็จะทำให้เส้นเลือดฝอย และเนื้อเยื่อบริเวณนั้นขาดเลือด จนเกิดเป็นเนื้อตาย และแผลกดทับตามมาได้ สำหรับอาการที่โลหิตไหลเวียนได้ไม่ดี หากปล่อยไว้ไม่ได้รับการรักษา  การไหลเวียนเลือดและคราบจุลินทรีย์ในหลอดเลือดแดงจะสามารถนำไปสู่ความรุนแรงที่มากขึ้น เช่น หลอดเลือดสมองหรือหัวใจวายได้

หัวใจ หลอดเลือดแดง หลอดเลือดดำ และท่อน้ำเหลืองจะเป็นส่วนประกอบของระบบไหลเวียน โดยหัวใจจะสูบฉีดเลือดที่มีออกซิเจนไปตามหลอดเลือดแดงเพื่อส่งไปเลี้ยงเนื้อเยื่อและเซลล์ต่างๆ ทั่วร่างกาย ส่วนเลือดที่มีออกซิเจนต่ำจากการถูกใช้งานแล้วก็จะส่งไปทางหลอดเลือดดำสู่หัวใจแล้วสูบฉีดไปยังปอด  เพื่อฟอกให้เป็นเลือดแดงอีกครั้ง การเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อ แขน ขา และการทำกายบริหารให้ผู้ป่วยติดเตียงจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง ที่จะทำให้เกิดแรงบีบ มีการไหลเวียนของเลือดเข้าสู่หัวใจ โดยไม่ย้อนกลับ เนื่องจากหลอดเลือดดำมีลิ้นที่เปิดปิดได้ ส่วนท่อน้ำเหลืองที่มีลักษณะเป็นท่อขนาดเล็ก จะรับน้ำเหลืองจากเนื้อเยื่อทั่วร่างกายไปยังหลอดเลือดดำในช่องอก ลักษณะการไหลคืนก็มีกลไกเดียวกับการไหลของเลือดดำ และผลของการนวดที่มีต่อระบบไหลเวียนมีดังนี้

การนวดมีผลการนวดที่มีต่อระบบไหลเวียนเลือด

เมื่อกดลงบนหลอดเลือดดำ ก็จะมีการไหลของเลือดในหลอดเลือดไปข้างหน้าหรือเข้าสู่หัวใจ และเลือดที่เข้ามาแทนที่ก็จะเป็นเลือดที่อยู่ด้านหลัง การกดหลอดน้ำเหลืองก็ให้ผลเช่นเดียวกัน ทั้งหลอดเลือดและหลอดน้ำเหลืองจะได้รับผลกระทบเท่าๆ กันในขณะที่ถูกนวด เลือดและน้ำเหลืองจึงมีการไหลไปข้างหน้าและการเข้ามาแทนที่อย่างรวดเร็ว การรักษาด้วยการนวดจึงทำให้มีเลือดสดและใหม่มาเลี้ยงเนื้อเยื่อเพิ่มขึ้น แต่หลอดเลือดและหลอดน้ำเหลืองนั้นจะต้องไม่มีการอุดตัน และขณะที่ใช้แรงกดไปตามทิศทางนั้น ก็จะทำให้เลือดไหลไปสู่หัวใจได้ดีขึ้น เมื่อหัวใจมีปริมาณเลือดมากขึ้นก็จะทำให้มีเลือดแดงไปเลี้ยงเนื้อเยื่อต่างๆ ได้มากขึ้นด้วย ทำให้การเสื่อมของร่างกายชะลอลง และในบริเวณนั้นจะมีเมแทบอลิซึมเพิ่มขึ้นด้วยผลต่อระบบการไหลเวียนเลือดและน้ำเหลืองของมนุษย์ดังนี้

การตอบสนองเมื่อถูกนวดเบาๆ จะทำให้เกิดภาวะซีดขึ้นมาชั่วคราว เนื่องจากหลอดเลือดฝอยมีการหดตัว แต่เมื่อใช้มือคลึง การเคาะ หรือการม้วนผิวหนังที่ใช้แรงมากขึ้นจะทำให้เกิดการบาดเจ็บเล็กน้อยที่เนื้อเยื่อ ทำให้มาสต์เซลล์ (mast cell) ที่อยู่ในเนื้อเยื่อเกี่ยวพันหลั่งสารที่คล้ายกับฮีสตามีนออกมา จนเกิดเป็นปรากฏการณ์ 3 อย่างคือ

1. ทำให้มีเส้นเลือดแดงขึ้นจากการขยายตัวอย่างอิสระของหลอดเลือดที่มาเลี้ยงผิวหนัง
2. ทำให้มีภาวะผิวหนังแดงแผ่กว้าง ที่เกิดจากการขยายแผ่กว้างออกไปของหลอดเลือดแดงฝอยที่ผิวหนัง จากภาวะที่มีเลือดพุ่งทันทีทันใดจากการตอบสนองของแอกซอนอย่างรวดเร็ว
3. ทำให้มีภาวะบวมเล็กน้อย ซึ่งอาจเกิดจากมีของเหลวผ่านผนังหลอดเลือดฝอยได้เพิ่มขึ้น และมีการซึมเข้าสู่เนื้อเยื่อต่อ จึงทำให้เกิดการบวมที่บริเวณนั้นเล็กน้อย

ผลการนวดกับการไหลเวียนเลือด  ผลการนวดต่อสัญญาณชีพและการไหลเวียนเลือด จากการศึกษางานวิจัยผลสรุปมีว่า สรีรวิทยาของร่างกายทั้งระบบจะไม่เกิดการเปลี่ยนแปลงเมื่อทำการนวดแสดงว่าผู้ถูกนวดจะไม่เกิดอันตรายเมื่อได้รับการนวดจากผู้ที่มีความรู้และประสบการณ์ในทางกายวิภาคศาสตร์และสรีรวิทยา เมื่อการไหลเวียนเลือดดีขึ้นจากการนวดก็จะส่งผลให้อาการปวดลดลงนั่นเอง

กล่าวโดยสรุป การนวดมีหลายรูปแบบ และการนวดแต่ละแบบสามารถกระตุ้นการไหลเวียนโลหิตได้เป็นอย่างดี เมื่อร่างกายของท่านถูกกระตุ้นด้วยการนวดมันก็จะขับสารพิษออกมาเลือดก็จะไหลเวียนได้ดียิ่งขึ้น ดังนั้น ”การนวด” จึงเป็นวิธีบำบัดทางธรรมชาติที่สามารถปรับปรุงการไหลเวียนในร่างกายเพื่อให้ระบบไหลเวียนโลหิตดีขึ้น